środa, 17 maja 2017

Post techniczny II

Drodzy Czytelnicy,
Być może zastanawiacie się, dlaczego tutaj jest tak cicho, jak makiem zasiał. Niestety, ostatnio obowiązki zawodowe zabierają mi większość doby, także nie mam za bardzo czasu, żeby przyszykować dobre merytorycznie wpisy. Proszę o cierpliwość.
Pozdrawiam
Leszy
Źródło: Chata Wuja Freda

wtorek, 9 maja 2017

Prace siedliskowe - tereny nizinne

Najwyższa pora przejść do charakterystyki typów siedliskowych lasów wraz z porastającymi je zbiorowiskami roślinnymi.Zanim jednak to, garść przydatnych informacji z zakresu prac siedliskowych - na pierwszy ogień siedliska nizinne i jednostki wyróżniane na nich podczas prac siedliskowych.

Typy siedliskowe lasu terenów nizinnych

Zgodnie z informacjami zawartymi w II części Instrukcji Urządzania Lasów wyróżnia się na terenach nizinnych, następujące powierzchnie leśne o zbliżonych warunkach siedliskowych wynikających z żyzności i wilgotności gleb, podobieństwa cech klimatu oraz ukształtowania terenu i jego budowy geologicznej, czyli typy siedliskowe lasów:

Jedną z bardzo przydatnych wartości wspomagających określenie TSL są klasy bonitacji drzewostanu.

Klasa bonitacji drzewostanu

Bonitacja drzewostanu jest niczym innym jak zależnością wysokości gatunku danego drzewa w funkcji wieku w danym siedlisku. Oznacza to ni mniej, ni więcej, że w danym wieku drzewo może mieć różną wysokość, która będzie zależała od żyzności siedliska. W dendrometrii wyrażana jest często w postaci klas, tak jak na rysunku poniżej. Przyjęte jest, że im niższa klasa, tym bardziej zasobne siedlisko drzewostanu. Poniżej krzywe bonitacyjne, wyrażone w klasach, dla sosny przy silniejszych zabiegach pielęgnacyjnych.

Odmiana typu siedliskowego lasu

Odmiany krainowe

Źródło: "Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010"
Zgodnie z obowiązującą z 'Regionalizacją przyrodniczo-leśną Polski 2010', Polska podzielona jest na 8 krain przyrodniczo-leśnych (każda dzieli się na mezoregiony). Są to: I. Kraina Bałtycka, II. Kraina Mazursko-Podlaska, III. Kraina Wielkopolsko-Pomorska, IV. Kraina Mazowiecko-Podlaska, V. Kraina Śląska, VI. Kraina Małopolska, VII. Kraina Sudecka, VIII. Kraina Karpacka.
Odmiana krainowa, to nic innego jak fakt występowania danego TSL w konkretnej krainie przyrodniczo-leśnej. Np. Bśw (bór świeży) w krainie III (Wielkopolsko-Pomorskiej) i Bśw w kranie V (Śląskiej).

Odmiana fizjograficzno-klimatyczna

Określany na terenach wyżynnych, podgórskich i górskich ze względu na położenie np. stok, ekspozycja, dolina, wierzchowina.

Wariant uwilgotnienia siedliska

Informacja określająca parametry wilgotnościowe siedlisk leśnych, zależne od rodzaju wody glebowej oraz głębokości występowania jej w glebie w okresie wiosennym i czas stagnacji w trakcie roku. Określa się 4 rodzaje wody glebowej:

  • woda gruntowa (glebowo-gruntowa)
  • woda opadowa, stagnująca (glebowo-opadowa)
  • woda stokowa
  • woda zalewowa
Szczegółowy podział, wraz z charakterystyką uwilgotnienia siedliska i jego oznaczeniem, występowaniem oglejenia, a także orientacyjny czas występowania wody gruntowej i stagnującej w glebie, znaleźć można w II części Instrukcji Urządzania Lasu - Tabela 5. Warianty uwilgotnienia siedlisk leśnych  str. 16.

Rodzaj i stan siedliska leśnego

Rodzaj siedliska leśnego

Rodzaj siedliska leśnego to nic innego jak warunki geologiczno-glebowe - podaje się nazwę typu i podtypu gleby oraz skały macierzystej. Np. bór suchy na arenosolach bielicowanych, wytworzonych z piasków eolicznych.

Stan siedliska leśnego

Stan siedliska leśnego jest informacją, dzięki której dowiadujemy się, czy siedlisko jest zgodne z jego postacią naturalną, czy doszło do jakiś zniekształceń. Oceny dokonuje się w oparciu o stan wierzchni warstw gleby, typ i podtyp próchnicy, stosunki wodne w glebie, stan drzewostanu i runa. Wyróżnia się następujące grupy:
Oznaczone literą N - siedliska w stanie naturalnym i zbliżonym do naturalnego
Oznaczone literą Z - siedliska zniekształcone lub przekształcone
Oznaczone literą D - siedliska zdegradowane

wtorek, 2 maja 2017

Potencjalna roślinność naturalna - czyli co by było gdyby

Antropopresja. Chociaż może być zarówno pozytywna, jak i negatywna, to ogólnie w ludzkiej świadomości figuruje jako negatywny wpływ człowieka na środowisko naturalne. Jak bardzo zmieniony jest świat dookoła nas ręką człowieka, można się przekonać porównując z rzeczywistością mapy potencjalnej roślinności naturalnej.

Potencjalna roślinność naturalna

Przez termin ten rozumie się istnienie stadium klimaksowego zbiorowiska roślinnego w danych warunkach siedliskowych, na kształtowanie którego nie miała wpływu ani antropopresja, ani negatywne zjawiska naturalne. Trudno to sobie wyobrazić po ponad 150 latach od rozpoczęcia ery przemysłowej, z zanieczyszczeniem powietrza, kwaśnymi deszczami, wycinką drzew pod zabudowę i uprawy, a także gospodarkę leśną opartą w dużej mierze o sosnę i świerk. Niemniej w 1995 roku , w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, powstało opracowanie kartograficzne potencjalnej roślinności naturalnej Polski.
Matuszkiewicz W., Faliński J.B., Kostrowicki A.S., Matuszkiewicz J.M., Olaczek R., Wojterski T., 1995, Potencjalna roślinność naturalna Polski. Mapa przeglądowa 1:300 000. Arkusze 1-12, IGiPZ PAN, Warszawa.
Autorem mapy 'Potencjalnej roślinności naturalnej Polski' jest znany, poprzez swoje dzieła praktycznie wszystkim przyrodnikom, prof. dr hab.  Jan  Marek  Matuszkiewicz, wybitny botanik, biogeograf i fitosocjolog oraz jego współpracownicy.

Teoria kontra rzeczywistość


To co widzicie na zdjęciu powyżej to zgodnie z opisem z Banku Danych o Lasach - tabela poniżej, bór mieszany świeży BMśw, lecz zniekształcony (Z1). Sugerując się opisem i fotografią można zaryzykować stwierdzenie, że jest to forma zbliżona do zbiorowiska jakim jest  subatlantycki bór sosnowy świeży (Leucobryo-Pinetum).
Źrodło: Bank Danych o Lasach
Jak widać powyżej w borze tym dominuje niemal stuletnia sosna zwyczajna, której miejscami towarzyszą dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata i topola osika. Lokalizację adresu leśnego omawianego lasu przedstawia poniższa mapa:
Źrodło: Bank Danych o Lasach
Tymczasem, gdy porówna się lokalizację z informacjami zawartymi na arkuszu C1 mapy potencjalnej roślinności naturalnej okazuje się, że w tym miejscu powinien rosnąć jako stadium klimaksowe, oznaczony nurem 10,  grąd środkowoeuropejski, odmiana śląsko-wielkopolska, forma niżowa, seria uboga (Galio-Carpinetum), wyglądający jak na zdjęciu poniżej:
Rezerwat przyrody Brzęki fragment2 01.07.10 p
Autor: Przykuta [GFDL lub CC BY-SA 3.0], Wikimedia Commons
Zaskakujące prawda? Zachęcam Was, drodzy czytelnicy do własnych poszukiwań. Można się bardzo zdziwić :)