Taksacja w obrazkach - rodzaje powierzchni

Mapy leśne z taksacyjnym opisem drzewostanu są bogatym źródłem informacji. Umożliwiają one także racjonalne planowanie lasu i gospodarkę leśną. Jest jednak jeden szkopuł, żeby zrozumieć, co przedstawia mapa trzeba znać oznaczenia stosowane przez taksatorów. Zapraszam więc Was do pierwszego wpisu o skrótach stosowanych w opisie taksacyjnym.

Grunty leśne zalesione

D-STAN	Drzewostan
PLANT NAS	Plantacje nasienne (def. Wikipedia: "uprawa ze szczepów, której głównym zadaniem jest dostarczenie nasion drzew leśnych o wysokiej wartości genetycznej.")	Źródło: Nadleśnictwo Szubin
PLANT SZ	Plantacja drzew szybko rosnących (def. Wikipedia: "specjalna uprawa, w której wysadzono sadzonki szybko rosnącego gatunku drzew aby w skróconym cyklu produkcyjnym (do 60 lat) uzyskać dużą ilość surowca drzewnego, najczęściej dla potrzeb przemysłu opartego na fizykochemicznym przerobie drewna. Celem produkcji w takich plantacjach może być również drewno tartaczne (z przeznaczeniem na tarcicę), łuszczarskie (sklejka, okleina) lub opałowe.")	Źrodło: IBL

Grunty leśne niezalesione

PLANT CH	plantacja choinek	Źródło: Nakło24.pl
PLANT KRZ	plantacja krzewów przemysłowych  (np. wikliny na cele energetyczne)	Źródło: loza-wiklinapolska.com
POL ŁOW	poletko łowieckie (def.Wikipedia: "obszary obsiane lub obsadzone roślinami stanowiącymi pokarm dla zwierzyny leśnej. Do dokarmiania stosuje się zwykle rośliny pastewne. Poletka łowieckie mają na celu poprawę dostępności składników pokarmowych dla populacji zwierzyny łownej oraz ograniczenie szkód łowieckich w uprawach rolniczych."	Autor: User:Gerhard Elsner (Praca własna) [GFDL lub CC-BY-SA-3.0], Wikimedia Commons
HAL	halizna (def.Wikipedia: "powierzchnia leśna, która nie została odnowiona, obsadzona (sztucznie lub naturalnie), w ciągu pięciu lat od wycięcia drzewostanu. Halizną można również nazwać kilkuletnią uprawę leśna o zbyt niskim zadrzewieniu – uprawa lub młodnik I klasy wieku o zadrzewieniu poniżej 0,5 – lub jakości. Halizna jest zjawiskiem niepożądanym w gospodarce leśnej").	Źródło: Ściężką w bok P.S. Polecam, świetny blog
ZRĄB	zrąb (def.Wikipedia: "ostatni etap w życiu drzewostanu użytkowanego gospodarczo. Podczas zrębu usuwa się jednorazowo (zrąb zupełny) lub etapami wszystkie drzewa na powierzchni. Zręby zaplanowane w planie urządzenia lasu wykonywane na różnych etapach rębni. Zręby nieplanowane wykonywane są na powierzchniach silnie zniszczonych przez różnego rodzaju klęski żywiołowe, choroby czy gradacje szkodliwych owadów.").	Autor: Tero Laakso [CC BY 2.0], Wikimedia Commons
PŁAZ	płazowina (def.Wikipedia: "powierzchnia leśna z rzadkimi drzewami, pozostałymi po drzewostanie, który z różnych powodów uległ nadmiernemu przerzedzeniu. Zgodnie z Instrukcją Urządzania Lasu jest to drzewostan II klasy wieku o zadrzewieniu do 0,3 włącznie, albo drzewostan III i wyższych klas wieku o zadrzewieniu do 0,2 włącznie. Płazowina jest zjawiskiem niepożądanym w gospodarce leśnej.").	Autor: Juan de Vojníkov [CC BY 3.0 ], Wikimedia Commons
SUKCESJA	sukcesja np. wkroczenie lasu na nieużytki	Autor: Tomasz Kuran aka Meteor2017[GFDL lub CC-BY-SA-3.0], Wikimedia Commons
SZCZ CHR	objęte szczególną ochroną Są to grunty nieobjęte żadną ochroną prawną, ale ważne dla lasu ze względu na funkcję jaką pełnią. Np. polana na której rosną storczyki zagrożone wyginięciem, mszary, torfowiska	Źródło: Park Narodowy Gór Stołowych
INNE WYL	inne wylesienie	-

Grunty leśne związane z gospodarką leśną

L-CTWO	leśnictwo (def.Wikipedia: "jednostka organizacyjna w strukturze nadleśnictwa").	Źródło Regiopedia.pl, autor fot.:marek7
N-CTWO	nadleśnictwo (def.Wikipedia: "podstawowa jednostka gospodarcza i organizacyjna w strukturze Lasów Państwowych. Nadleśnictwo wchodzi w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych i obejmuje swoim obszarem możliwy do zapewnienia szczegółowego nadzoru i kontroli pracy podległych leśniczych.Zadaniem nadleśnictwa jest prowadzenie gospodarstwa leśnego w zakresie hodowli, ochrony i ochrony lasu, ochrony przeciwpożarowej, pozyskania drewna, a także melioracji gruntów leśnych i nieleśnych, budowy dróg leśnych i budowli związanych z gospodarstwem leśnym.").	Źródło: Nadleśnictwo Wałcz
BUD INNE	inne tereny zabudowane	Autor: Pit1233 (Praca własna) [CC0], Wikimedia Commons
ROWY	rowy	Źródło:zbaszynprzedmiescie.blogspot.com
URZ WOD	inne urządzenia melioracji wodnych np. zastawki, jazy, przepusty etc.	Źródło: www.walily.bialystok.lasy.gov.pl
LINIE	linie nie stanowiące podziału	-
PAS GRAN	pas graniczny	Źródło: ustrzykionline.pl
PAS PPOŻ	pas przeciwpożarowy	Źródło: bloglesniczego.erys.pl
DROGI L	drogi leśne
KOLEJ L	kolejka leśna	Źródło: wyjade.pl
L ENERG	linia energetyczna	Autor: fot. Andrzej Ryfczyński (ikamien.pl)
L TELEK	linia telekomunikacyjna	Źródło: mojewronki.pl
SZK LEŚNA	szkółka leśna	Szkółka leśna w Orońsku, fot. M.E. Kopeć
SKŁAD DR	składnica drewna	Źródło: Nadleśnictwo Babki
PARKING L	parking	Źródło: dzienniklesny.pl
TURYST	miejsce turystyczne	Autor: Jacek Halicki (Praca własna) [CC BY-SA 4.0 ], Wikimedia Commons
ZWIERZ	zwierzyniec	Źródło: slonecznakraina.com
ARBOR	arboretum	Źródło: maszwolne.pl

Grunty zadrzewione i zakrzewione

ZADRZEW	zadrzewienie, parki wiejskie	Źródło: znaneinieznane.pl
CMENT NCZ	cmentarz nieczynny	Źródło: Uniwersytet Wrocławski
REMIZA	remiza (def.Wikipedia: "niewielki teren, porośnięty krzewami lub drzewami. Dzienna, chwilowa ostoja niewielkich zwierząt futerkowych, jak: zające, króliki, czy myszy, oraz drobnego ptactwa łownego - bażanty, kuropatwy.").	-
WIKL	wiklina dziko rosnąca	-
LZ-Ł	zadrzewienie na łące	Autor:Selso z polskiej Wikipedii [CC BY-SA 2.5)], Wikimedia Commons
LZ-PS	zadrzewienie na pastwisku	Fot. Karol Trzciński (ptaki-rolnictwo.bocian.org.pl)
LZ-R	zadrzewienie na roli	Fot. Dominik Krupiński (ptaki-rolnictwo.bocian.org.pl)

Post techniczny

Dobra wiadomość - istnieje już strona Na-Leśnika na Facebook'u - Na-Leśnik
Jest i zła wiadomość - dopadła mnie grypa więc i prace nad postami idą ciężej, dzięki za wyrozumiałość.
Pozdrawiam
Leszy

Bank danych o lasach - potężne źródło informacji

W dobie technologii cyfrowych wszystko wydaje się prostsze, a dostęp do wiedzy jest banalnie łatwy. Dzięki różnym geoportalom możemy sprawdzić i pozyskać wiele istotnych informacji. Również Lasy Państwowe idą z duchem czasu i udostępniają dane o swoich lasach na portalu o nazwie Bank Danych o Lasach. W tym wpisie przedstawię Wam jakie informacje można pozyskać na tej stronie, korzystając z interaktywnej mapy Lasy na mapach. Wszystko to jest możliwe, dzięki żmudnej pracy w terenie pracowników Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej.

BDL - Mapa podstawowa

Po potwierdzeniu zapoznania się z regulaminem, wyświetli się nam mapa podstawowa - taka jak ta poniżej:

Po lewej stronie mamy 4 ikony do wyboru - i - identyfikuj, pomiary, pokaż dostępne dane oraz opis taksacyjny drzewostanu. Wybierając pierwszą z nich (i) i kliknąwszy na pole opisane c-00/SO101 otrzymamy informacje do wyboru na taki temat jak: województwo, powiat, gmina, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych, Nadleśnictwo, wydzielenia Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy. To samo uzyskamy dzięki ostatniej ikonie opisu taksacyjnego - dwa drzewa w kwadracie - wygenerowana zostanie tabela jak poniżej, z informacjami między innymi o powierzchni, wieku, typie siedliskowym lasu, stopniu degradacji, uwilgotnieniu i typie gleby, kategorii i funkcji lasu, warstwach drzewostanu i gatunkach go budujących, a także wskazówki gospodarcze:

BDL - Mapa form własności

Na dole ekranu widać pasek z opcjami. Po kliknięciu w Mapa BDL możemy wybrać następny rodzaj mamy jaką są mapy własności lasów. Po kliknięciu za pomocą ikony i możemy wybrać, w zależności od wybranego terenu:

• Wydzielenia SP w zarządzie LP - kolor zielony
• Wydzielenia poza PGL LP wg form własności - kolory pozostałe

BDL - Mapa drzewostanów

Mapa drzewostanów jest kolejnym dostępnym opracowaniem. Korzystając z ikon uzyskamy informacje podobne jak w wariancie podstawowym. Nie mniej jest to bardzo ważna mapa, ponieważ umożliwia analizę przestrzennego rozkładu drzewostanów w lesie.

BDL - Mapa siedlisk roślinnych i leśnych

Mapa siedlisk roślinnych pozwala określić jakie na interesującym nas terenie, znajdują się ujęte fitosocjologicznie siedliska roślinne. W przypadku analizowanego wydzielenia, dzięki ikonie i otrzymano informację, że  zbiorowisko rzeczywiste i potencjalne jest tożsame - według klasyfikacji Leucobryo-Pinetum .

Z kolei mapa siedlisk leśnych przedstawia rozkład przestrzenny siedlisk leśnych sklasyfikowanych zgodnie z typologią siedlisk leśnych

BDL - Mapa łowiectwa

Ostatnią dostępną mapą jest mapa łowiectwa. Pozwala ona określić numer obwodu łowieckiego, Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego, powierzchnię oraz dzierżawcę lub zarządcę obwodu.

A Ty wiesz jak planuje się las?

W ramach rozluźnienia i jako dowód, że w lesie gospodarczym wszystko ma swoją przyczynę i skutek, polecam Wam film pt. "Plan na las". Miłego oglądania!

Epidemia dziesiątkuje europejskie jesiony

Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), to gatunek drzewa z rodziny oliwkowatych. Występuje na terenie całej Polski, na siedliskach glebowych wilgotnych i przewietrzonych - znosi jedynie krótkotrwałe zalewy. Młode jesiony są cieniolubne, ale z wiekiem stają się światłolubne. Już starożytne ludy, w tym Słowianie czcili te drzewa tak samo jak dęby. W leśnictwie uznawane jest obok wiązu i jaworu, za drzewo szlachetne, dające wartościowe drewno o cennych właściwościach technicznych. Niestety, od lat 90-tych XX wieku, drzewo to atakowane jest przez grzyba z rodziny tocznikowatych (Helotiaceae).

Jesion wyniosły
Carl Axel Magnus Lindman [Public domain], Wikimedia Commons

Europejskie wymieranie jesionów

Obecnie zamieranie jesionu występuje praktycznie w całej Europie, nawet na Wyspach Brytyjskich. Odkrycie przyczyny tej choroby, świat nauki zawdzięcza Profesorowi Tadeuszowi Kowalskiemu z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Dzięki jego badaniom i pracom innych ośrodków naukowych udało się ustalić sprawcę - grzyba z rodziny toczkowatych (gromada workowate) - nazwanego Hymenoscyphus fraxineus, a także poznać jego cykl rozwojowy, z określeniem stadium generatywnego i wegetatywnego.

Faza wegetatywna grzyba pasożytuje na osadce liści jesionu podczas okresu wegetacyjnego, przyczyniając się do ich zamierania, a co za tym idzie, do drastycznego przerzedzenia korony drzewa, jak na zdjęciu poniżej:

Autor: Jonas Barandun (Praca własna) [CC BY-SA 3.0], Wikimedia Commons

Stadium generatywne z kolei wyrasta na liściach jesionu, które opadły w poprzednim roku. Dlatego niezwykle istotne jest grabienie liści tych drzew, celem zapobiegnięcia rozwojowi choroby na rośliny sąsiednie. Wygląda to tak jak na zdjęciu poniżej:

Autor: Amadej Trnkoczy (amadej) [CC BY-SA 3.0], Wikimedia Commons

Walka o jesiony

Walka o uratowanie jesionów trwa na różnych frontach. Na wielu uniwersytetach trwają badania nad Hymenoscyphus fraxineus. Póki co badania przeprowadzone przez Szwedzki Uniwersytet Nauk Rolniczych (Sveriges lantbruksuniversitet, SLU) wykazały, że usuwanie chorych drzew i pozostałych jesionów im towarzyszących nie przynosi oczekiwanego rezultatu - wynika to ze specyfiki cyklu rozwojowego pasożytującego na nich grzyba, a także przyczynia się do usuwania drzew odpornych (według szacunków jest to 15-20% populacji). Korzystając z tej wiedzy, na Litwie, postanowiono szczepić na podkładce jesiony, materiałem z drzew odpornych w kontrolowanych warunkach, aby w przyszłości mogły wydać odporne nasiona. Jest to jednak procedura długotrwała, nie mniej daje nadzieję, na uratowanie tych pięknych drzew w naszym krajobrazie.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Źródła: R.Jaszczak, K. Maguski, "Urządzanie lasu", Wydawnictwo UP w Poznaniu. , Wikipedia [1], [2], PAP

Regionalizacje przyrodnicze Polski

Polska jako kraj w świadomości większości z nas dzieli się na jednostki administracyjne, ewentualnie na wybrzeże, niziny, wyżyny i góry. W naukach przyrodniczych, a także leśnych można jednak spotkać inne, ciekawe sposoby regionalizacji kraju.

Regionalizacja fizycznogeograficzna wg Kondrackiego

Stworzona w połowie ubiegłego wieku przez Jerzego Kondrackiego, a następnie modyfikowana przez niego i Andrzeja Rychlinga, kompleksowo dzieli krainy geograficzne Polski w oparciu o warunki naturalne kraju w kontekście geografii fizycznej. W taki oto sposób Polska została podzielona (w kolejności od największej jednostki do najmniejszej) na megaregiony, prowincje, podprowincje, makroregiony i mezoregiony - co można zobaczyć na opracowanej przez  Qqerima, jednego z autorów na portalu Wikipedia, mapie:

Źródło: Wikipedia, Autor: Qqerim CC BY-SA 3.0

Jeżeli nie wiesz w jakiej krainie fizycznogeograficznej leży interesujące Cię miejsce, wejdź na geoportal Centralnej Bazy Danych Geologicznych. Po lewej stronie jest lista danych wyświetlanych przez portal. Po wybraniu warstwy regiony fizyczno-geograficzne, a następnie wskazaniu interesującego nas regionu za pomocą funkcji jaką ma czerwony guzik z literą i, poniżej mapy wyświetli się tabela z danymi. Poniżej przykład dla mezoregionu Góry Świętokrzyskie:

Regionalizacja klimatyczna wg Romera

Jest kilka regionalizacji klimatycznych Polski. Nie mniej bardzo ważnym dziełem dla nauk przyrodniczych jest podział Polski na regiony i krainy klimatyczne, dokonany przez wybitnego polskiego geografa i kartografa Eugeniusza Romera w oparciu o izogradienty klimatyczne. Z definicji jest to "suma zmienności elementów klimatycznych danego obszaru w stosunku do odległości" (Romer 1949), czyli upraszczając izogradient pozwala wyznaczyć granice obszaru o podobnych wartościach klimatycznych tj. np. wielkość opadu czy temperatury. Wydzielono na tej podstawie 7 regionów klimatycznych podzielonych na krainy, tak jak na mapie poniżej:

Źródło:Alojzy Woś, „Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów pogody”, Zeszyty Instytutu Geografii I Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Nr 20 1993 r.

Legenda:

Region A (Klimaty Bałtyckie) podzielony na 6 krain (A1-A6), kolejno: Zalew Odrzański, Pobrzeże Kołobrzeskie, Pobrzeże Koszalińsko-Słupeckie, Pobrzeże Łebskie, Pobrzeże Rozewsko-Helskie i Żuławy Wiślane;

Region B (Klimaty Pojezierne) podzielony na 10 krain (B1-B10), kolejno kraina Gryficka, Drawska, Połczyńska, Bytowska, Człuchowska, Tucholsko-Złotowska, Ostródzka, Olsztyńska, Olecka, Sejneńska;

Region C (Klimaty Wielkich Dolin) podzielony na 11 krain (C1-C11), kolejno kraina Szczecińska, Brandenburska, Gorzowska, Zielonogórska, Poznańska, Gnieźnieńsko-Kaliska, Warszawska, Mławska, Puszcza Myszyniecka, kraina Łomżyńsko-Grodzieńska i Chełmsko-Podlaska;

Region D (Klimaty Wyżyn Środkowych) podzielony na 4 krainy (D1-D4), kolejno kraina Śląsko-Krakowska, Zagłębie Nidy, Wyżyna Świętokrzyska oraz Wyżyny i Krawędzie Lubelsko-Lwowskie;

Region E (Klimaty Podgórskich Nizin i Kotlin) podzielony na 6 krain (E1-E6), kolejno kraina Zgorzelecka, Głogowsko-Legnicka, Wrocławsko-Opolska, Górnośląska, Brama Morawska oraz kraina Sandomierska;

Region F (Klimaty Górskie i Podgórskie) podzielony na 9 krain (F1-F9), kolejno to Brama Izerska, Karkonosze, Brama Trutnowska, Kraina Kłodzka, Brama Morawska; Pogórza, podgórza i góry Beskidu Śląskiego oraz Zachodniego; Pogórza, podgórza i góry między Rabą a Dunajcem z Tatrami, Pogórze Wielicko-Przemyskie, Beskid Wschodni;

Region G (Zacisze śródgórskie) podzielony na 3 krainy (G2-G4), kolejno Kotlina Spiska z Pieninami i częścią Beskidu Niskiego, Klin Samborsko-Sądecki oraz Maleńka Kotlina Kamieniogórska.

Regionalizacja klimatyczna wg Wosia

Koncepcję podziału Polski ze względu na klimat w oparciu o izogradient klimatyczny zaproponował prof. dr hab.  Alojzy  Woś - meteorolog i klimatolog, wieloletni pracownik Zakładu Klimatologii Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Podzielił on Polskę w oparciu o charakterystyczne, odrębne cechy klimatu - wyróżnienie oparte o średnią liczbę dni w roku danych typów pogody - na 28 regiony klimatyczne jak na mapie poniżej:

Źródło:Atlas obszarów wiejskich w Polsce, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.

Regionalizacja geobotaniczna wg Matuszkiewicza

Autorem tego podziału Polski jest znany, poprzez swoje dzieła praktycznie wszystkim przyrodnikom, prof. dr hab.  Jan  Marek  Matuszkiewicz, wybitny botanik, biogeograf i fitosocjolog. Oparł on swój podział o zróżnicowanie szaty roślinnej na terenie Polski, wydzielając główne regiony w oparciu o mapy potencjalnej roślinności naturalnej zaś jednostki niższego rzędu w oparciu o kryteria wynikające z biogeografii, krajobrazu i syntaksonomii analizowanych obszarów. Zastosowany podział jest trzystopniowy. Wielką literą oznaczone są działy geobotaniczne, pierwsza cyfra po niej to numer krainy geobotanicznej, zaś druga okręgu geobotanicznego. Na terenie Polski istnieje aż 928 okręgów geobotanicznych.

Kompletne opracowanie on-line można znaleźć tutaj (klik).

Źródło: Jan Marek Matuszkiewicz, Regionalizacja geobotaniczna Polski, IGiPZ PAN, Warszawa, 2008

Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski

Historia regionalizacji leśnych na ziemiach polskich sięga przełomu XIX i XX stulecia. Regionalizacja wg Strzeleckiego (1894) opierała się na wydzieleniach - dzielnicach - bazujących na udziale drzewostanów jodłowych, świerkowych i sosnowych w lasach. Kolejna z 1927 roku regionalizacja według Jedlińskiego oparta była na dzielnicach siedliskowych wydzielanych w oparciu o zasięg naturalnego występowania poszczególnych gatunków drzew. Ostatnia regionalizacja przed zmianami granic kraju w wyniku wojny, oparta była na wydzieleniach wynikających z dominującego udziału gatunków drzew w lasach, danego regionu. Tak powstała regionalizacja z podziałem na dzielnice geograficznoleśne według Włoczewskiego.
Po II wojnie światowej, powstało kilka koncepcji podziału regionalnego Polski dla potrzeb leśnictwa. Przełomowa okazała się praca autorstwa Mroczkiewicza z 1952 roku wprowadzająca regionalizację przyrodniczo-leśną, która wydzielała krainy przyrodniczo-leśne składające się z dzielnic. Było to rozwiązanie kompleksowe uwzględniające czynniki abiotyczne takie jak rzeźba terenu, klimat, rodzaj podłoża oraz  biotyczne - czyli udział, zasięg i występowanie poszczególnych gatunków drzew. Kolejne regionalizacje przyrodniczo-leśne były ulepszeniem tej z 1952 roku, w oparciu o dostępną wiedzę i doświadczenie. Tak powstały między innymi dzięki Tramplerowi nowe opracowania w roku 1969, 1979, 1990 i obowiązująca do dziś regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Ciekawostką jest fakt, że do 1990 r. dzielono Polskę na krainy i dzielnice, następnie w latach 1990-2010 dzielono dodatkowo na mezoregiony, po czym od obowiązującej aktualnie od 2010 r. regionalizacji przyrodniczo-leśnej Polski z podziału zniknęły dzielnice. Aktualny podział na krainy i mezoregiony przedstawia poniższa mapa.

Źródło: "Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010"

Cały obszerny dokument, wraz z opisem metodyki i opisem poszczególnych jednostek podziału można pobrać na stronie Lasów Państwowych (klik)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Źródła:Encyklopedia Leśna, Jan Marek Matuszkiewicz, Regionalizacja geobotaniczna Polski, IGiPZ PAN, Warszawa, 2008;Atlas obszarów wiejskich w Polsce, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN;Alojzy Woś, „Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów pogody”, Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Nr 20 1993 r.; R.Jaszczak, K. Maguski, "Urządzanie lasu", Wydawnictwo UP w Poznaniu.